در استان سرسبرمازندران، شهری زیبا در باختر شهر «سار» (که کلان شهر آن استان است) داریم به نام «بابل» که آب و هوای دلچسبی دارد.
این شهر را تا سال ١٣١١ «بارفروش» و در زمانی دورتر، «مامطیر!» می نامیدند که هر یک از این نام ها ریشه و انگیزه ی ویژه ای دارد.
«بابل» نام خودرا از رودخانه ی «بابل رود» که از باختر شهرمی گذرد گرفته است و
واژه ی «بابل» در آغاز «باوُل» بودکه نام چوب درختی است که در جنگل های پیرامون این رودخانه و این شهر می روید . این نام (بابل) از سال ١٣١١ خورشیدی بر روی این شهر گذارده شد. پیش از آن، از نیمه ی دوم سده ی هشتم (آغاز سده ی نهم)هجری قمری تا ١٣١١ خورشیدی «بارفروش» می گفتند.
زیرا با ماندگاری «سیدقوام الدین مرعشی» که او را «میربزر‌گ» می نامیدند، در این شهر، چون گروهی چشمگیر از پیرامون این شهر به درون می آمدند و کانون رفت و آمد درویشان و پیروان سیدقوام الدین شد وکار و پیشه فراوانی در آنجا روایی یافت. نام این شهر را «بارفروش» گذاردند.
ازدوران های دورتر یعنی پیس از اینکه نام آن به بارفروش دگرگون شود. همان گونه که در بالا آمد آن را «مامطیر» می نامیدند.
برخی بر این باورند که هنگامی که «امام حسن» پیشوای دوّم شیعیان در زمان عمر همراه با «مالک اشتر نخعی» به این شهر آمد، آب و هوای آن را بسیار دلخواه یافت و با دیدن آبگیرها و مرغان زیبا و شکوفه های دل انگیز، گفت «طیبت ماء و طیّر» و
واژه ی «ماء و طیّر» (آب و پرنده) نام این شهر شد!!
ولی این باور بسیار سست است و به دید نویسنده، نوشته ی «اردشیر بزرگمهر» در کتاب «تاریخ تبرستان»، ریشه ی
واژه ی «مامطیر!» یا «مِمطیر» از
واژه «مِه میترا» (میترای بزرگ) است که به شیوه ی تازیان آ ن را «مامطیر!» گفته و نوشته اند.
«اردشیر بزرگمهر» بر این باور است که از این دگرگونی ها در
واژه های
پارسی به تازی، آن هم در دویست سال آغازین که تازیان بر ایران چیره شدند، به فراوانی در گفتارها ونوشتارها دیده و شنیده می شود.
او می نویسد: زبان تازی «مامطیرا» گردید...
سخن کوتاه آنکه با نگرش به آنچه که آمد. نخستین نام این شهر «مِه میترا» بوده سپس به شیوه ی تازیان «مامطیرا» «مامطیر» و «مِمطیر» گفته شد.
آنگاه در سال های میان (1064 و 1060) یعنی سال های پایانی صفویان و آغاز دوران افشاریان چنانکه آمد به «بارفروش» دگرگون شد و سرانجام در سال ١٣١١ خورشیدی «بابل» گفته شدکه هنوز هم به همین نام خوانده می شود.
در اینجا یادآوری این نکته نیز شایسته است که شهری بندری در ٥٨ کیلومتری شمال باختری «بابل» جای دارد که «بابلسر» نامیده می شود که در آنجا «بابل رود» به دریای مازندران می ریزد.
«بابل سر» را در گذشته «مشهدسر» می نامیدند که بندری بسیار پررفت و آمد بود ولی با ساخته شدن بندرشاه (بندر ترکمن پیشین وبندر خمینی امروز) این بندر روایی خود را از دست داد و امروز تنها برای گردشگری و جهانگردی از آن سود برده می شود.
برگرفته از کتاب : در ژرفای
واژه ها اثر دکتر ناصر انقطاع
»
ریشه ی واژه ی «بابُل»
