تالار میدوری

نوروز این اخگر همیشه فروزان و جاودانه ی فرهنگ ایرانی، هر سیسدوشست وپنج روز یکبار فرامی رسد و به یادمان می آوردکه دارای فرهنگی کهن، پویا زنده،بارور و نمردنی هستیم و به یادمان می آورد که مردمی با فرهنگ و شایسته زندگی آ زاد و سربلندانه ایم.
اگر این آیین و این روش ها را نداشتیم و اگر فرهنگ ریشه دار وبارورمان این نمادهای فروزان و سایه گستررا نداشت، تاکنون در برابر تندآ ب بنیاد کن تاریخ، مانند شبیخون اسکندر، ترکتازی مغول، تک وتاخت تازیان، شبیخون عثمانی ها و ده ها چون این گونه رویدادها، از میان رفته و تنها نامی از ما در سینه ی تاریخ برجای مانده بود .
فرهنگ ایران از این نمادها و آیین ها فراوان دارد . جشن های سده , مهرگان , تیرگان , شب چله , سیزده بدر و چهارشنبه سوری و از همه بالاتر جشن فرخنده ی نوروزی هستد.
به هنگام چیرگی تازیان بر سرزمین ما نه تنها این آیین ها از میان نرفتند که پس از سال هایی نه چندان دراز، همین جشن نوروزی بی کم وکاست در پیشگاه خلیفه های تازی نیز برپا شد ودردورانی که برمکیان سررشته ی کارهارا درکف نیرومند خویش داشتند، روایی شایسته یافت.
براستی باید گفت که پادشاهی از آ ن برمکیان بود، نه خلیفه هارون الرشید .
زیرا هارون چنان زیر فرمان برمکیان بود که همانند یک فرمانروای ایرانی به هنگام نوروز بر تخت می نشست و بزرگان را بار می داد و پس از شنیدن شادباش از سوی ایشان، به آنان ارمغان نوروزی(عیدی) می داد .
دردربار هارون الر شید و خلیفه های پس از او به هنگام فرارسیدن سال نوی ایرانی سبزه سبز می کردند . اسپند وگیاهان خوشبو دود می کردند و آتش می افروختند .
سخن از «آتش» رفت . همگی می دانیم که ایرانیان باستان وزرتشتیان پاک نهاد، آ تش را یکی از «آخشیج» های ورجاوند می دانستند و آ تشکده های ایرانی پیوسته فروزان بود و مغان پرهیز گار، به نگهبانیش می ایستادند.
هر چند پس از چیرگی تازیان بر ایران، این آ تشکده ها ویران شد امّا دورانی نه چندان دراز پس از آن ، تازبان به پیروی از ما، خود آ تش راگرامی داشتند و افروزه (شمع) هایی که هم اکنون در پرستشگاه های اسلامی فروزان است، یادگار و یادبودی ازهمان آ تش ورجاوند است. به هرروی، بجز نوروز جشن سده و دیگر جشن های بزرگ ایرانی نین در میان تازیان روا شد و آنان نیز مانند ایرانیان این آیین ها را برپا داشتند.
بر این پایه نوروز را سرسری نگیریم زیرا این سنگ بنیادین ساختمان جاودانکی ایران است.
این جشن ها و ده ها رسم وروش دیگر چون این بودکه نگذاردند «ایران» در دهان باز «زبان و آ یین تازی‌» فرو رود و مانندکشورهای کرانه خاوری مدیترانه و شمال آفریقا، دانه ای از دانه های زنجیرکشورهای تازی بشود آیین های زیبای آ تش بازی کردن درچهارشنبه سوری، دیدوبازدیدها، سبزه سبز کردن . هفت سین چیدن . ارمغان دادن وارمغان گرفتن .کینه هارا ازدل زدودن.گُل کاشتن . خانه تکانیدن .کوزه شکتن . رخت نو پوشیدن . همراه با افسانه های شیرین بابانوروز و پیرزن و آب وجاروکردن و خواب رفتن او به هنگام آمدن بابا نوروز، همه و همه آیین هایی هستندکه تا آنها هستند، ایران و ایرانی هم هست.
ولی درگرماگرم انجام همه ی این آ یین ها و شیوه ها، ناگهان یک روش نازیبا و ناپسند به گونه ای ناهنجاردر میان مردم ریشه دوانیده است که هر چند نمی تواند آیین خُجسته ی نوروز را سست و لرزان کند امّا به هر روی خود انگیزه ای است برای آلودن آن . این روش ناپسند «برگیزه های شادبا‌ش» (کارت های تبریک) ی است که برخی از ما برای یکدیگر می فرستیم و سراسر آنها تازی است.
(واژه ی «برگیزه‌» پارسی است و فرهنگستان زبان ایران بجای «کارت‌» و «فیش» برگزیده است.)
فرستادن «برگیزه‌» برای آنهاکه نمی توانند براستی به دیدار هم بروند و سال نو را شادباش بگویند، مانندکسانی که در دو شهردور از هم و یا بیرون ازکشور و دور ازخانواده و دوستان هستند، نه تنها ناپسند نیست که بسیار ستودنی است.
ولی زمانی که دو تن همسایه یا همکار یکدیگرند و یا بیش از چند گام یا چند خیابان از هم دور نیستند و می توانند همدیگر را ببینند، فرستادن «برگیزه های شادباش»خنده آوراست. زیرا یکی از خواست های بزرگ آیین نوروزی راکه رودرروی هم شدن و با لبخندها و بوسه های مهرآمیز و نگاه های دوستانه پیوند دوستی را استوارترکردن است، از میان می برد.
به هر روی، درست است که فرستادن برگیزه های شادباش برای آنها که می توانند یکدیگر را ببینند روا نیست امّا این ناروایی هنگامی ناپسندتر و نازیباتر می شود که با واژه های ناهنجار و بی اندام تازی همراه باشد.

بسیاربسیار دیده شده که در برگیزه های شادباش نوروزی می نویسند: ایّامکُم سعید ! تهنیت های خود را تقدیم می کنم ! ایّام نوروزمبارک ! عید مبارک ! تبریکات را تقدیم می کنم ! تبریکات متقابل مرا قبول کنید ! ادعیه خالصانه را به مناسبت نوروز تقدیم می دارد !

مگر ما تازی هستیم که در بزرگ ترین جشن فرهنگی خود، این ناهنجارگویی ها رابسوی یکدیگر بفرستیم . درنوروز گذشته، دوستی برایم برگیزه ای فرستاده بود که شیرینی نوروز را براستی برایم تلخ کرد .

او نوشته بود :‌ بسمه تبارک و تعالی یا مُقَلب القلوب وَ الابصار یا مُدَبّر اللّیل وَ النّهار یا مُحَوّل الحولِ وَ الاحوال حَوّل حالِنا اِلی اَحسَنِ الحال و سپس دنبال کرده بود حلول سال جدید را برای تقدیم ادعیه خالصانه و عرض ارادت مغتنم شمرده از حضرت احدیت بقای عمرو دوام صحت و مزید عزت وازدیادقدرت و توفیق آ ن وجود ذیجود و فامیل محترم را استدعا می کنم !!

در آغاز پنداشتم نویسنده با من سر شوخی داشته است که این همه واژه ی تازی رادر چند خط آورده، ولی هنگامی که نیک نگریستم و دیدم نوشته های برگیزه چاپ شده است و دست نویس نیست و دانستم که از این گونه برگیزه ها، سدها برگ چاپ شده و در فروشگاه ها برای فروش آماده است، به این شیوه نامه نویسی و شادباش گویی، آ ن هم برای ‌«نوروز‌» که خود، نماد فرهنگ ایرانی است افسوس خوردم. مگر زبان روان و ساده و پاک پارسی چه دشواری وکاستی داردکه بیاییم با زبان بیگانه فرارسیدن سال نوی خود را شادباش بگوییم. چرا این همه ریزه خواران بیگانه باشیم .

و چرا ننویسیم: نوروز خوش باد . در پناه ایزد یکتا تندرستی و شادکامی و پیروزی شما را در سال نو خواهانم هرروزتان نوروز نوروزتان پیروز باد فرارسیدن نوروز باستانی را به تو و خانواده ات شادباش می گویم به یاری دادار یکتا، سال نوی را آغازکنید. بهترین شادباش های خود را پیشکش می کنم. ازپروردگاربزرگ بهروزی آن دوست گرامی و خانواده اش را خواستارم نوروز، این افروزه ی همیشه روشن فرهنگ ایرانی بر شما خجسته باد. در سال نو ، تندرستی و شادکامی برایت آرزو می کنم. فرارسیدن نوروز باستانی و سال نوی ایرانی و این آیین جاودانی را به تو دوست ارجمند و خانواده شادباش می گویم. گام های بابا نوروز بر شما خجسته باد. هر روزت نوروز و نوروزت پیروز و افروزه ی زندگی ات پر فروزتر باد و .... ‌هزاران نوشته شیرین و ساده وروا ، چون اینهاکه نوشته شد.

راستی چرا این گونه ننویسیم .
نکته گفتنی دیگر آنکه درست در برابر آن نوشته ی سراپا تازی، از سوی دوست فرزانه ی دیگری شادباش زیر را دریافت کردم که دریغم آمد در این کتاب آن را که نمونه ای روشن از توانایی زبان پارسی در برآورد خواست های ما است .

نوشته بود: در این هنگام که دست گرم و نوازشگر آفتاب جانبخش فروردین ماه، روپوش سنگین برف زمستانی را از پیکر نازک شکوفه های سپید درختان بادام کنار می زند و پروانه های خوش نشین، با پرهای زیبا و فریبنده ی خویش در آغوش پاک غنچه های نیم شکفته جای می گیرند و از شبنم شرم چهره ی دختران بنفشه ، شیرینی زندگی را می مکند ، پیمان دوستی خود را به انگیزه ی نو شدن سال ایرانی استوارتر از همیشه کرده ، دستت را گرم تر از پیش می فشارم و پاک ترین شادباش های خود را پیشکش تو می کنم . آرزومندم سال نو برایت سالی خجسته باشد و گام های پیک نوروزی برای همه ی مردم ایران ، شادی . شیرین کامی . بهروزی . پیروزی و بهزیستی را به ارمغان آورد .

برگرفته از کتاب : در ژرفای واژه ها اثر دکتر ناصر انقطاع

به مناسبت نوروز مطلب را بالا آوردم .